Bakit ako naging puta?

Tingin ng mga bobong kapitbahay ko puta daw ako. Nagpapagamit. Binabayaran. Sabi nila ako daw noon ang pinakamaganda at pinakasikat sa aming lugar. Ang bangu-bango ko daw, sariwa at makinis. ‘Di ko nga alam kung sumpa ito, kasi dito naletse ang kinabukasan ko.

Tara makinig ka muna sa kwento ko, yosi muna tayo, ha.

Alam mo, maraming lumapit sa akin. Nagkagusto at naakit. Ang hirap pala ‘pag lahat sa iyo ‘eh virgin… never been kissed, never been touched… at pati ang mapula-pula kong sakong ‘di basta-basta nakikita ninuman noong alaw.

Tinanggap ko naman silang tao, bakit kaya nila ako ginago? Masakit alalahanin. Iniisip ko na ‘lang na kase ‘di sila tagarito… mga taga ibang ibayo… siguro talagang ganoon. Tatlong malilibog na foreigners ang namyesta sa katawan ko. Na-rape daw ako.

Sa tatlong beses na pagkagahasa sa akin, pinakahuli ang ‘di ko makakalimutan. Parang maski ‘di ko ginusto ang mga nangyari, hinahanap-hanap ko siya. Tinulungan ‘nya kasi akong makalimutan ‘yung mga sadistang Sakang at Coño. Kase, ibang-iba ang hagod niya. Umiikot ang mundo ko sa tuwing ginagamit niya ako. Ibang klase siyang mag-sorry, lalo pa at kinupkop niya ako at ang mga naging anak ko.

Parating ang dami niyang regalo sa akin at sa mga anak ko - may chocolates, yosi, makabagong damit, make-up, alak, kotse, microwave, washing machine, pampaputi, maryjane, upper at downer, ano ka! May datung fah! Nakakabaliw siya! Alam kong ginagamit ‘nya ‘lang ako pero pagamit naman ako nang pagamit.

Sa kanya namin natutunan mag-ingles, ‘di ‘lang magsulat ha! Magbasa pa! Hanggang ngayon, sa tuwing mabigat ang problema ko, siya ang takbuhan ko. ‘Yun nga ‘lang, lahat ng bagay may kapalit – ang katawan ko.

Nung kinasama ko siya, guminhawa buhay namin. Sosyal na sosyal kami. Ewan ko nga ba!? Akala ko napapamahal na ako sa kanya. Akala ko tuloy-tuloy na ang kaligayahan namin, ‘yun pala unti-unti niya akong pinapatay. P*** ng I**! Sa dami ng lason na sinaksak niya sa katawan ko, muntik na akong malaspag. Daming nagsabi na ang engot-engot ko. Patalsikin ko na daw. Sa tulong ng ilang mga anak ko, napalayas ko ang animal!

Pero ang hirap magsimula. Masyado na kaming nasanay sa sarap ng buhay na naranasan namin sa kanya. Lubog na lubog pa kami sa utang, kulang ata pati kaluluwa namin para ibayad sa mga inutangan namin.

Sinikap namin ng mga anak ko na maging maganda ang buhay namin. Ayun, nasa Japan, Hong Kong, Saudi ang ilan sa mga anak ko. ‘Yung iba nag-US, Canada at Europe. ‘Yung iba ayaw umalis sa akin. Halos lahat wala naman silbi. Masaya daw sila sa piling ko maski amoy usok ako.

Sa dami ng mga anak ko na nagsisikap na tulungan ang kalagayan namin, siya din ang dami ng mga anak ko na nandarambong sa kabuhayan at kayamanan na isinusube ko para sa punyetang kinabukasan naming lahat.

Dumating ang panahon na ‘di na kami halos makaahon sa hirap ng buhay. Napakahirap dahil nasanay na kami sa ginhawa at sarap.

Ang ‘di ko inaakala ay mismong mga anak ko pa ang tuluyang sisira sa akin. Napakasakit tanggapin na malinlang. Akala ko ay makakakita ako ng magiging kasama sa buhay sa mga ahas na ipinakilala ng mga anak ko. Hindi pala. Ang tanga ko talaga. Binugaw ako ng sarili kong mga anak kapalit ng kwarta at pansamantalang ginhawa na nais nilang matamasa.

Wala na akong nagawa dahil sa sobrang pagmamahal ko sa aking mga anak. Wala akong ibang yaman kundi ganda ko. Muli ko na namang pinagamit ng pinagamit ang sarili ko, basta maging maginhawa ‘lang ang mga anak ko.

Usap-usapan ako ng mga kapitbahay namin. May nanghihinayang, namumuhi at naaawa. Sa mata nila, puta na kase ang isang magandang tulad ko.

Alam mo, gusto ko na sanang tumigil sa pagpuputa kaso ang laki talaga ng letseng utang ko ‘eh. Palaki pa ng palaki. Kulang na kulang na pambayad sa patuloy na paghilata ko. Paano na ‘lang ang mga anak kong naiwan sa aking punyetang puder? Baka ‘di na ako balikan o bisitahin man ‘lang ng mga nag-abroad kong mga anak. Hindi na importante kung laspagin man ang ganda ko, madama ko ‘lang ang pagmamahal ng mga anak ko. Malaman nila na gagawin ko ang lahat para sa kanila.

Sa tuwing titingin ako sa salamin, alam ko maganda pa rin ako. Meron pa ding bilib sa akin. Napapagusapan pa rin. Sa tuwing nakikita ko ang mukha ko sa salamin, nakikita ko ang mga anak ko. ‘Di ko namamalayan tumutulo na pala luha ko.

Ang gagaling nga ng mga anak ko ‘eh, lalo na ‘yaong mga nasa abroad. Namamayagpag sila kahit saan pumunta. Mahusay sa kahit anong gawain. Masunurin sa batas ng bansang pinuntahan nila. Minsan nga nag-overseas call pa ang boss ng aking si Marikit at sinabing masinop at matiyaga daw ang aking anak sa trabaho. Tama man o mali proud ako sa kanila. Kaso sila, dama ko na kabaligtaran ang nararamdaman nila sa akin. Ramdam ko na ikinahihiya nila ako lalo na kapag napapabando sa mga kapitbahay ang pagbabangayan ng mga anak kong nasa lintek na puder ko.

Sa dami ng mga anak ko, iilan lang ang tunay na nagmamalasakit sa akin. May malasakit man, nahihilaw. ‘Yung iba ko ngang anak ‘ni hindi na ako kinikilalang ina. Patuloy silang galit-galit sa isa’t isa. Walang gustong magtulungan, naghihilahan pa kamo pababa. Ang dami ko ng pasakit na tiniis pero walang sasakit pa ‘nung sarili kong mga anak ang nagbugaw sa akin. Kinapital ang halos laspag ko ng ganda. Masyado silang nasanay sa sarap ng buhay. Minsan sa pagtingin ko sa salamin, ni hindi ko na nga kilala sarili ko.

Matatapos na ang unang quarter ng taon ngayong 2006, ‘yung iba kong mga anak na nagpadala ng dolyares ay hayun at pinagkanya-kanyahan na ng ilang mga anak kong sukab na nasa aking puder. Wala man ‘lang makaalala na ipagsube ako para may maipansulong sa malaki kong utang.

Natatakot ako sa tatlo pang quarter ng taon na darating kung papaano ko na naman mapapagkasya ang aking konting ipon. Ngayon pa ‘lang usap-usapan na ang susunod na pagbubugaw sa akin ng ilan sa mga anak ko. Sana may magtanggol naman sa akin, ipaglaban naman nila ako. Gusto kong isigaw: “INA NINYO AKO! MAHALIN ‘NYO NAMAN AKO!”

Sige, dumadrama na ako. Masisira na ang make up ko nito ‘eh. Salamat ha, pinakinggan mo ako… at salamat sa napkin na nabasa ng luha ko… hamo, papalitan ko na ‘lang ito ng katawan ko.

Ay sorry, ‘di ko nga pala nasabi sa ‘yo ang pangalan ko.

Ako nga pala si Pilipinas.

Mga Muslim galit na galit sa Danish newspaper

(Hango sa MediaCorp News ni Iring Maranan, February 2 & 3, 2006: Jakarta, Indonesia; Copenhagen, Denmark; Paris, France) – Galit na galit ang mga Muslim sa Jyllands-Posten, isang Danish newspaper, dahilan sa pagkakalathala doon noong September 30, 2005 ng may 12 caricatures ni Prophet Mohammad.

Kabilang sa mga sketches ni Prophet Mohammad na napalathala nga sa Danish newspaper ay ang suot na turban nito na korteng bomba at “as a knife-wielding nomad flanked by two women shrouded in black.”

Itinuturing ng mga Muslim sa buong mundo na sagrado si Prophet Mohammad bilang bahagi ng kanilang relihiyon kaya’t sa tingin nila’y “nabastos at nalait” ito sa paglalathala nga ng nasabing mga caricatures.

Mula Indonesia, na isa sa may pinakamalaking bilang ng Muslim, hanggang Arab countries ay hindi napigilan ang pagsasapubliko ng galit ng mga Muslim, hindi lamang sa mga taga-Denmak, ngunit pati na rin sa ilang bansa sa Europe.

“Freedom of expressions,” ito ang siyang naging dahilan ng Danish newspaper.
Kaya naman, bilang suporta sa pahayag na iyon, nailathala din ang ilang kontrobesyal na caricature sa ilang pahayagan sa France, Italy, Germany, Norway, Netherlands, Portugal, Spain at Switzerland.

Sa Indonesia pa rin, sinabihan noong Huwebes (February 2) ni Das’ad Latief, coordinator ng mga nagpoprotesta doon, si Danish Red Cross secretary-general Jorgen Paulsen ng: “Sabihin mo sa inyong bansa na kinokondena namin ang pambabastos na iyon.” Kasalukuyang nasa Indonesia si Paulsen upang makipagugnayan kung papaano isasagawa ang tulong sa mga nasalanta ng baha doon.

Nalungkot si Paulsen sa ginawang iyon ng Danish newspaper at sinabi niya sa mga nagpoprotesta na isang “stupid action” ang ginawang paglalathalang iyon.
Ganoon man, sinabi niya na hindi mapipigilan ng kanilang pamahalaan ang press sa paglalathala ng mga material na makakainsulto sa tao o grupo ng tao sapagkat lubhang malaya ang press doon.

Nauna ng naglathala ng “nakaka-insultong religious printed materials” ang France Soir nang ilathala nito ang poster ng 2002 film na “Amen” na nagpapakita ng “hybrid of a Christian cross and a Swastika, and parodies of Christ on the cross.”

Muslim fundamentalist ang siyang matindi ang galit sa nasabing pagkakalathala na nagbantang magiging mitsa iyon ng kaguluhan saan mang panig ng mundo kapag patuloy na binastos ng sinuman si Prophet Mohammad at ang kanilang relihiyon.

“Alam namin na matindi na ang panawagan ng ilang Muslim group, partikular sa pamamagitan ng internet, para mag-protesta. Nakahanda naman kami sa anumang kahihinatnan nito,” pahayag ni Copanhagen deputy police director Mogens Kjaergaard Moeller sa Agence-France Press (AFP) noong February 1.

Nagsimula na kasing sunugin ng ilang mga nagpoprotesta sa ibang Muslim countires ang Danish flag at ang pag-boycott sa mga produktong gawa sa nasabing bansa.

Sa Doha, nanawagan kahapon (February 3) sa mga Muslim sa buong mundo si Sheikh Yussef al-Qaradawi, pinuno ng International Association of Muslim Scholars, na i-observe ang "an international day of anger for God and his prophet."

Kahit ang moderate Muslim na kinikilala ang “principle of an independent media” ay tinuligsa din ang nasabing pagkakalathala.

"One has the right to express oneself on Islam through words, but by using caricatures, one is not criticising but rather provoking and injuring," ayon kay David Munir, sheikh ng main mosque sa Lisbon.

Maging si UN secretary-general Kofi Annan ay naalarma na rin kaya’t nanawagan ito noong Huwebes na maging mahinahon ang lahat.

“The secretary general believes that the freedom of the press should always be exercised in a way that fully respects the religious beliefs and tenets of all religions. He also believes in the importance of overcoming misunderstandings and animosities between people of different beliefs and cultural traditions through peaceful dialogue and mutual respect," pahayag ni spokesman Stephane Dujarric.

Maging si EU trade commissioner Peter Mandelson ay hindi rin natuwa sa nasabing pagkakalathala nang sabihin niyang “sinugbahan ng gasolina ang naglalagablab na” at “provocative.”

"I regard them as pretty crude and pretty juvenile, and I think, in cases of such cartoons, they are almost bound to cause offence," pahayag pa ni Mandelson sa BBC radio.
Sa pangyayaring ito, saan nga ba nagsisimula at nagtatapos ang “freedom of expressions”?

Sa pagkapanalo ni Pacman…

Sumandaling tumigil ang “ikot ng mundo” ng mg Pinoy nang tutukan nila noong January 22 ang laban ni Manny “Pacman” Pacquiao at Erick “El Terible” Morales na ipinalabas sa ABS-CBN Channel 2 at ilang CATV stations.

Ika nga’y Isang Laban, Isang Bansa.

Kalabisan ng ungkatin dito ang blow by blow account at kung papaano pinagbugbog ni Pacman si El Terible.

Gusto lamang pahapyawan ng DERETSO ang magkasalungat na pahayag ng dalawang magiting na boksingero sa isang press conference na isinagawa sa Las Vegas noong disperas ng laban nila.

Pacman: “Laban ito ng bayan ko!”

El Terible: “Personal na laban ko ito, pangalawa lamang ang bayan ko!”

Bago pa lamang magsimula ang labanan ay iba’t ibang text messages na ang kumalat na natanggap ng DERETSO. At talagang kultura na nga yata sa mga Pinoy na sa gitna ng mga problemang kinakaharap ng bansa’y andun ang tinuran ni Freddie Aguilar sa kanyang kantang… Tawanan mo ang iyong problema.

Ilan sa mga natanggap na text messages ng DERETSO ay:

“Kinukumbinsi now ni FG Mike Arroyo si Pacman na ipatalo ang laban kc un daw ang deal nina GMA at YOU. May kudeta pag nanalo si Pacman. Alang kudeta pag natalo ito. Malaki daw pala ang pusta ng mga taga-YOU.”

“Tampo si GMA kay Pacman kasi BAYAN MUNA pala ito. Kay Morales na ‘lang daw siya kc preho lang silang MAKASARILI.”

“VERY CONFIDENTIAL. PLS DON’T TELL NA AKO ANG NAG-4RWARD NITO: Press relis fr Magdalo escapees: We d young officers denounce the inhuman treatment of GMA regime. We r onli fighting 4 our rights! GUSTO DIN NAMAN NAMING MANOOD NG LABANANG PACMAN-EL TERIBLE. BALIK DIN AGAD KAMI SA LUNES. TEK KER!”

“B4 d fight na-wiretap ng ISAF ang usapang ito: Hello, Garci… Yes Mam.. Na-convince mo na ba ang mga judges na bawasan ng puntos si Pacman… Am trying my best Mam, pro di ako makapasok sa linya… At baken?... E kontrolado po ng mga Lopezes ang signal… Naku, patay tayo dyan!”

“Panalo si Pacquiao TKO c Morales sa 10^th. Txt ng frend ko fr Chicago. Plas pass pra di na mabago ang result. Nagpipilit kc si Garci na matawagan ang reperi at mga judges.”

“Nagfile na ng divorce si GMA kc ‘di daw nakumbinsi ni FG si Pacman. Divorce daw panibagong deal ni GMA sa mga taga-YOU!”

GARAPALAN SA 2005

(Year Ender Views & Report)

First of Two Parts

“The Philippines has a comprehensive legal and organizational infrastructure for instilling transparency and accountability in governance. There is a Anti-Graft and Corrupt Practices Act, as well as a Code of Conduct and Ethical Standards for Public Officials and Employees. There are three constitutional oversight bodies: The Office of the Ombudsman, the Commission on Audit, and the Civil Service Commission.

“Yet, corruption continues to be rampant, estimated at US$48 billion over the past 20 years. Up to 20 percent of the national budget is estimated to be lost to corruption. Top political leaders and judges themselves are charged with corruption, cronyism, and undisclosed wealth.

“Under these circumstances, there is an increasing demand, and recourse to civil society-oriented measures for enhancing transparency and accountability. A proposed program by the Development Academy of the Philippines features civil society oriented measures such as key appointments watch, lifestyle checks, civil society watchdogs, report cards, citizen charters, open public documents, and integrity pacts.

“The recent charges of corruption against President Joseph Estrada have shocked and dismayed the nation. Impeachment proceedings have begun. This crisis is both a challenge and an opportunity. Depending on how this crisis in the Presidency plays out, it may lead to a strong and unmistakable display of public intolerance of corruption, or to an overriding helplessness to effect good governance.” -- Segundo E Romero, PhD, Senior Consultant, Development Academy of the Philippines. Part of the Executive Summary on his paper Civil Society-Oriented Measures for Enhancing Transparency and Accountability in Governance and the Civil Service.

Sinulat ito sa panahon pa ni dating Pangulong Joseph Estrada na natala sa kasaysayan ng panguluhan ng bansa bilang unang Pangulo na naalis sa puwesto sa pamamagitan ng impeachment proceedings. Malawakang korapsyon ang dahilan.

At sa pagdaan ng mga panahon ay tila mas lumalala pa ang usapin ng korapsyon sa ating pamahalaan. Hindi lamang sa matataas na posisyon sa national government ang korapsyon, mas malala din sa hanay ng mga local government officials.

Lumalaon, lalong tumitigas ang sikmura ng mga namumuno sa lokal na pamahalaan sa pagnanakaw sa pondo ng bayan…

Minsa’y naisulat na sa pahina ng DERETSO ang linyang ito: Kay aga nating naghusga na masamang tao si Mayor Boy Aquino (MBA) upang ipalit ang mas demonyo at ganid na si Vicente B. Amante (VBA).

Binigyan lamang natin ng isang pagkakataon si MBA na maipakita ang kanyang alam sa local governance upang muli naman nating ibinalik si VBA… si VBA na sa pagdaan ng mga araw ay lalo pang pinatotohan ang dalawang ibinatok na isyu sa kanya noong Halalan 2004: Magbabalik ang droga sa lunsod at mangungurakot lamang iyan.

Lumalaon ay nagiging GARAPAL si San Pablo City Mayor Vicente “Biteng” B. Amante sa paglustay at pagnanakaw ng pondo nina Pablo’y sa mainit na pakikipagsabwatan na rin nina Vice Mayor Lauro “Larry” G. Vidal at mga hidhid na Konsehal na sina Katherine “Karen” C. Agapay, Alejandro “Abi” Y. Yu, Diosdado “Jojo” A. Biglete, Leopoldo “Pol” M. Colago, Rodelo “Rudy” U. Laroza, Richard C. Pavico, Edgardo “Egay” D. Adajar, at Joseph S. Ciolo, pati na rin ang apat na city head of offices na sina city assessor Celerino C. Barcenas, city treasurer Angelita M. Belen, OIC city engineer Jesus P. de Leon, at city planning & development officer Rolando S. Bombio.

Kaya nga’t sa Year End Report na ito ng DERETSO’y tinagurian namin itong GARAPALAN…

Sa pagnanakaw ng kaban ng bayan,

Sa pagpapakita ng tunay na ugali,

Sa kakapalan ng mukha,

Sa pagpapakita ng kabobohan at kasuwapangan,

Sa pagiging ipokrito,

Sa kawalan ng respeto sa local media, at

Sa patuloy na pangha-harass sa mga lokal na negosyante.

Lahat ng ito’y tumutungkol sa mga nabanggit na opisyales ng lokal na pamahalaan ng Lungsod ng San Pablo na sinampahan namin ng kaso sa Ombudsman.

Unang putok na balita sa 2005

Amante, Vidal, 8 Konsehal at 4 opisyal, sinampahan ng kaso sa Ombudsman

Bakit nga hindi’y noong January 5, 2005 sumalubong sa mga taga-San Pablo ang malaking balita nang isampa nga namin ni kasamang Iring Maranan sa Office of the Ombudsman ang kasong graft and corruption laban sa mga binanggit sa itaas na mga local public officials.

Bunsod ang hablang iyon sa puno ng anomalyang pagkakabili ng lungsod sa isang 3.05 ektaryang lupa na walang titulo na nagkakahalaga naman ng PhP840.00 per square meter o kabuuang Php25,658,640.00.

Pagtatayuan ng oval at sports complex ang nasabing lupa na adjacent lamang sa Dalubhasaan ng Lungsod ng San Pablo (DLSP), ang city college na pag-aari ng lungsod na itinayo sa unang siyam na taong panunungkulan ni VBA.

Mahigit ng isang taong natutulog ang kasong iyon sa Office of the Ombudsman sapagkat may kakayanan si Biteng Amante na patulugin ang anumang kasong kinakaharap niya sa alinmang korte: Pangtapal sa piskalya, huwes at maging sa mga justices.

Sinabi namin sa aming reklamo sa Ombudsman na “disadvantageous to the government” ang pagbiling iyon ng nasabing lupain sapagkat bukod sa wala nga iyong titulo’y batay naman sa kasalukuyang zonal valuation ng Bureau of Internal Revenue na nakabase sa lungsod na ito’y PhP300.00 lamang ang halaga noon.

At kung gagawin lamang ng mga taga-Ombudsman ang kanilang mandato na “kahit anonymous letter” ay iimbestigahan nila ang ipinarating na reklamo, tiyak mapapatunayan nilang walang partikular na tao na nagngangalang Belicita Ng, ang sinasabing siyang may-ari ng 3.05 ha. of untitled land. Sa madaling salita’y peke ang “may-ari” ng nasabing lupa.

Kaya nga’t mula sa isinampa naming unang dahilan na “disadvantageous to the government” ay tiyak lalalim pa ang usaping ito na maaring ang matukoy pa palang may-ari ng nasabing lupain ay posibleng si Amante rin o di kaya nama’y bahagi pa ang lupaing iyon sa mismong kabuuang sukat ng DLSP.

Sa makatuwid pa rin, bukod sa iginisa na sa sariling mantika sina Pablo’y ay GARAPALAN pa rin itong ninakawan ng pagkakataong makatanggap ng tunay na basic services sa lokal na pamahalaan.

Kambal na malaking balita sa 2005

Sa usapin ng Informatics

Amante at Andal kinasuhan sa Sandiganbayan

at

COA Findings sa operasyon ng San Pablo City Shopping Mall

Lugi ang City Government

“Nahaharap ngayon sa kasong criminal sa 1^st Division ng Sandiganbayan sina San Pablo City Mayor Vicente B. Amante at Abdon S. Andal ng Brgy. San Mateo dahilan sa paglabag ng mga ito sa Republic Act No. 3019 o ang Anti-Graft and Corruption Practices Act.

“Ito ang nilalaman ng tatlong pahinang Information na nakalap ng DERETSO na isinumite ni James Abugan, Assistant Special Prosecutor III at inapruahan naman ni Special prosecutor Dennis Villa-Ignacio noon pang ika-26 ng Abril 2005. Naka-docket ang nasabing kaso na Criminal Case No: 28112.

“Partikular na nilabag nina Amante at Andal ang Section 3(h) ng RA No. 3019: ‘Directly or indirectly having financial or pecuniary interest in any business, contract or transaction in connection with which he intervenes or takes part in his official capacity, or in which he is prohibited by the Constitution or by any law from having any interest.’

“Ayon pa sa nasabing Information, ginamit ni Amante ang kanyang tungkulin bilang Mayor ng Lungsod ng San Pablo noong July 30, 2000 at nakipagsabwatan ito kay Andal, isang pribadong indibidwal sa Lungsod ng San Pablo, sa pagpapaupa ng isang bahagi ng San Pablo Shopping Mall sa San Pablo Information Computer Institute, Inc. (Informatics).

“Matatandaan na sa unang pagbabalita ng DERETSO ilang buwan na rin ang nakaraan, tuwirang sinabi ng Ombudsman na ‘dummy’ ni Amante si Andal sa ilang trasaksyon sa Mall.

“Ayon pa rin sa nasabing Information, Php 30,000.00 ang ‘recommended bailbond’ nina Amante at Andal para sa kanilang pansamantalang paglaya.

“Kabilang sa mga testigo sa nasabing kaso sina Commission on Audit personnel Teresita R. Del Mundo at Mario A. Corcega at Atty. Galileo P. Brion.

“Napag-alaman pa ng DERETSO mula sa source nito sa Sandiganbayan na nakatakdang basahan ng kaso sina Amante at Andal sa ika-3 ng Nobyembre 2005. Kasunod na rin aniya ang posibleng ‘three-month suspension’ ni Amante.

“Abutin pa kaya ng pasko ang kasong ito?”

Ito ang kabuuang balita ng DERETSO sa October 1 – 7, 2005 issue nito.

Mula sa pagbabalitang iyan ay inasahan naman ng mga taga-San Pablo na babasahan na nga ng habla sina Amante at Andal noon sanang November 3, 2005. Subalit dahilan na rin sa mga judicial process na nagagamit namang delaying tactics ng inaakusahan, hindi iyon natuloy.

Apat na taon na ang kasong ito na napasampa sa panahon ni MBA, at hanggang sa sinusulat ang Year End Report na ito’y patuloy pa ring nalulusutan ni Biteng Amante ang batas.

Kaya nga’t hindi maalis sa DERETSO ang mapa-DIGHAY ng “nawawalan na kami ng tiwala sa judicial system ng ating bansa.”

Nasasambit namin iyon sapagkat kung si MBA na kapartido na ng nasa Malakanyang ay halos ayaw pang umusad ang katarungan sa kasong kanyang isinampa, how much more kami na isang ordinaryong mamamayan lamang at yagit na media practitionaire?

Hindi nga kami politiko o may limpak na salapi upang ipausad ang katarungan. Tanging sandata nami’y ang kagustuhang makatulong sa pakikidigma sa katiwalian sa pamahalaan, kahit man lamang sa maliit naming bayan.

Bakit nga ba hindi kami mapapa-DIGHAY ng ganoon gayong mismong taga-Commission on Audit na ang nagsabing LUGI ANG CITY GOVERNMENT ng PhP137,369,697.79 sa unang apat na taon nitong operasyon ng San Pablo Shopping Mall and Public Market mula 1997 hanggang 2000.

Walong punto ang sinabi ng COA sa kanilang report na nakasampa sa Sandiganbayan kung bakit nga ba Lugi ang City Government, at ito ay ang mga sumusunod:

“1. The San Pablo Public Market and Shopping Mall failed to operate viably under the existing condition because it was over-expanded beyond capacity to pay the financial obligations it incurred in the construction of the Phase I building and to support the operation.

“2. The City Government invested approximately P21.95 million on facilities and amenities that remained unused.

“3. The City Government failed to implement the provision of Section X of the Contract of Lease relative to sharing of maintenance and operating cost of common areas and facilities of the market; thus, the City Government solely assumed the expense of at least P1.73M a year for the cost of electricity alone.

“4. The City Government disbursed funds for electric consumption of all tenants/stallholders in the market without appropriation and authority from the Sangguniang Panglunsod contrary to Section 4(1) of PD 1445; subsequently, it suffered losses of an average P116,894.75 every month for electricity it did not consume.

“5. The City Engineer Office staff had collected daily the payment of electricity consumed at the market meat section without proper authority and did not issue official receipt contrary to Sections 64 and 68 of PD 1445 resulting to improper accounting of the collections.

“6. The adjudication and award of market stalls were not undertaken in accordance with the provisions of the Revenue Code of the City of San Pablo.

“7. The City Treasurer Office failed to monitor the actual occupancy of the lease resulting to nonpayment of stall rental and to implement administrative or legal sanction for violation of Sections IV, XIII and XVII of the contract of lease relative to the uses of the leased stall, transfer of rights and subleasing of the stall in the market.

“8. The contract of lease with Mr. Cheung Tin Chee in the third floor is deemed disadvantageous and prejudicial to interest the City Government of San Pablo.”

Mapagtatanto na sa pagkalugi ng city government ay posible namang tumubo ng malaki si Biteng Amante, sa pamamagitan ng pagbubulsa ng bayad sa rights ng mga nag-avail ng puwesto sa 2^nd floor ng Mall. Pinatunayan ito sa ebidensiyang inilabas ng mga taga-Informatics na personal na tinanggap at pinalitan ni Biteng Amante sa bangko ang tsekeng nagkakahalaga ng mahigit sa isandaang libong piso, kasama din doon ang personal na pagtanggap sa halos kalahating milyong pisong cash. Nagkamal din ng malaking tubo ang isang pribadong tao nang mabisto naman ng taga-COA na mula sa upa nitong halos 300 piso lamang na per square meter sa pamahalaan ay ipina-sublease naman niya ito ng may Php3,000.00 per square meter sa Binggo Pinoy.

Informatics pa lamang ang hayagang lumalantad. Kung magkakaroon lamang sana ng tapang ng loob ang iba pang nakapag-avail ng puwesto sa 2^nd floor, posibleng mas malaking kita pa sa Mall ang mabibisto kay Biteng Amante.

Suma total, sa pagkalugi ng city government, nagkamal naman ng kurakot ang ilang ganid na city public official at pribadong tao.

Lalong pinatunayan ni Biteng Amante na kimis niya ang mayorya ng Sangguniang Panglunsod nang ibalita namin sa March 5 – 11 edition ang…

Konseho gustong gawing rubber stamp? “Daanin na agad sa botohan!”--Amante

”’Lagi ng daanin kaagad sa botohan at ng nagkakaintindihan na!.’ Ito humigit kumulang ang naging mainit na pahayag ni Mayor Vic Amante sa nakaraang flag ceremony noong umaga ng Lunes, ika-28 ng Pebrero.

“Ayon pa sa mga nagbigay ng impormasyon sa DERETSO, sinabi pa diumano ni Amante na: ‘Sabi ko nga kay Vice Mayor Larry Vidal ‘eh kailangang brasuhin na niya ang tatlo upang maaprubahan kaagad ang pagbili ng isang fire truck.’ Kung anuman ang pakahulugan ni Amante sa humigit kumulang na tinuran niyang iyon ay siya lamang ang nakakaalam. ‘Ang kapuna-puna,’ ayon pa sa mga dumalong kawani ng lokal na pamahalaan, ‘ay mainit na naman ang ulo ni mayor, at tila gusto niyang maging rubber stamp na lamang ang Sangguniang Panglunsod upang mapabilis ang nais niyang gawin.’

“Matatandaan na buong giting na ipinagbanduhan ni Amante sa unang araw niya nang muling panunungkulan bilang mayor noong Hulyo 2004 na ‘may malayang kaisipan ang mga taga-Sanggunian’ at hindi niya panghihimasukan ang mga iyon. Buong giting ding nagpahayag si Konsehal Egay Adajar at sinabing ‘tatayo’ siyang ‘fiscalizer’ dahil iilan lang sila sa administrasyon, ‘mas marami ang nasa oposisyong konsehal.’ Kapuna-puna din na noong araw na iyon ay hindi dumalo sa nasabing tradisyunal ‘turnover’ sina Konsehal Abi Yu, Jojo Biglete, Pol Colago, Rudy Laroza, atbpng. oposisyong konsehal.

“Walong buwan matapos ang magiting na pahayag na iyon ay tila nga lumalabas na ang tunay na kulay at intensiyon ni Amante sa kanyang muling pagbabalik sa pampublikong tungkulin: Gawin ang kanyang nais sa santong paspasan lalo na ang mga bagay na may kinalalaman sa pagka-kaperahan.

“Sa loob din ng walong buwan ay tila nga naganap ang nais ni Adajar—isa na siya ngayong super fixcalizer sa Konseho. Taga-fix ng lahat ng problema ni Amante. At sa nalolooban din ng walong buwan, nabaligtad na ang mundo sa Konseho: Ang dating mayoryang oposisyon ay siya na ngayong ‘mayoryang pro-administrasyon.’

“Posibleng ang tinutukoy ni Amante na ‘tatlong brasuhin’ ay sina Adajar, Yu at Biglete na baka ang pakahulugan ay ‘dagdagan pa ang pangbabraso sa pag-fix ng problema’ upang maging happy together sa aanihing ganansiya.

“Maaari ding ang itinuturing naman ay ang tatlong Maria—Dermy ng city budget office, Lolit ng city accounting office at Leta ng city treasurer’s office, na baka nga ang pakahulugan ay ‘brasuhin ang tatlo para mai-release kaagad ang pondo’ at ng makuha na ang ganang sa kanya (kung sinuman siya ay ‘yun ang aamuyin pa ng DERETSO).

“Baka naman ang pinababraso ay ang tatlong super alalay na sina Manny, Pol, at Richie na baka nga ang ibig sabihin ay ‘brasuhin silang tatlo na gumising ng maaga’ para mapaaga din ang kanyang pagpirma sa kung anung dapat pipirmahan upang mapaaga ding makukubra ang kung anung dapat kubrahin.

“Baka nga naman ang tatlong super traffic buster na sina P/Sr. Supt. Alberto Garcia, hepe ng PNP San Pablo, retired Col. Bert Cuasay, hepe ng PSAF at assistant nitong si retired Col. Lito Carandang, ‘brasuhin upang mapagbuti ang trapiko sa lunsod ng sa gayo’y ‘di ma-trapik ang truck ng bumbero kapag nag-motorcade na ito sa kalunsuran.

“Kung anu’t anuman ang dahilan sa pagmamadali ni Amante sa pagbili ng nasabing firetruck ay baka nga nakapaloob iyon sa daang libong dahilan o kaya’y sa milyong katwiran na baka matatagpuan ang nasabing baka din nga reconditioned firetruck somewhere along the Maharlika Hi-way sa may Brgy. San Nicolas, na maaari pa ring itanong kay Barangay Chairman Jun Cuello.

“May nagbigay pa ng impormasyon sa DERETSO na ‘test case’ daw ang hinggil sa ‘firetruck’ dahil ang kasunod na doon ay kung papaano isu-super bilis na mabayaran ng city government ang pagbili naman ng diumano pa’y ‘reconditioned’ at ‘dating righthanded drive’ na mga truck & equipment na baka pa rin daw maa-aring matagpuan sa may Brgy. San Nicolas.

“Sa pananaw ng DERETSO, hindi imposibleng mangyari ang super-bilis transactions na iyon dahil unang nagawa na sa pagbili naman ng may 3.05 untitled land na nagkahalaga ng may 25.6 milyong piso sa may Brgy. San Jose. Sa tantiya ng DERETSO’y wala pang 15 days ay ‘done deal’ na ang transaksiyong iyon. Kaya nga’t upang malinawan nina Pablo’y kung tama nga ba o mali ang mga ganoong pagpapasiya ng pamahalaang Amante’y, minarapat na dalhin ang usapin ng 25.6 milyong piso sa Tanggapan ng Ombudsman.”

At lalo pang pinatotohanan ni Amante ang kanyang kasabikang makahawak ng milyun-milyong salapi ng bayan nang ibalita naman namin sa June 25 – July 1 edition ang…

Sa usapin ng Php 300M stand-by credit sa DBP: PINILIPIT ANG SANGGUNIAN

”’Ibalik muna sa komitiba at magsagawa ng public hearing!’, hiling nina Konsehal Gelo Adriano, Ivy Arago at Martin Ilagan. ‘Mag-mayor muna kayo!,’ ganting tugon naman nina Konsehal Abi Yu at Gener Amante kaugnay sa usapin ng 300 milyong pisong hinihiling na stand-by credit sa Development Bank of the Philippines (DBP) ng Amante administration sa ginanap na regular session ng Konseho noong Hunyo 21, 2005.”

“At sa papilipit at tusong pamamaraan, gamit ang dami ng bilang ng mga sunud-sunurang Konsehal sa kapritso ni Mayor Vic Amante’y ganap na naaprubahan ng Konseho ang isang resolusyon na nagbibigay ng kapangyarihan dito na makipag-transaksyon sa DBP para nga sa hinihiling na 300 milyong pisong stand-by credit.

“Batay sa June 8, 2005 na liham ni Mayor Amante sa Sangguniang Panlungsod, sinabi doon na para diumano ‘maitaas ang economic status ng siyudad’ ay kailangang gawin ang mga sumusunod na proyekto: ‘market-market similar to that of Pasig City; the setting up of a central terminal; establishment of food terminal, (and) finally establish a much long overdue controlled dumpsite’. At posibleng kasama sa gastos ang muling pagbili ng mga lupa na pagtatayuan ng mga nabanggit na proyekto.

“Sa regular session naman ng Hunyo 14 ipinasok ang nasabing kahilingan ni Mayor Amante na agad namang ibinigay sa pinagsanib na komitiba ng konseho ng law, justice & human rights, at ng ways & means upang pag-aralan.

“At sa regular session nga ng Konseho noong Hunyo 21, inasahan nina Arago, Adriano at Ilagan na nagkaroon ng kaukulang public hearing hinggil nga sa nasabing kahilingan ni Amante. Walang naganap na anumang public hearing na sa paniniwala ng pinagsanib na komitiba ay sapat na ang kanilang ginawang diumano’y committee hearing noong June 17.

“Dumalo diumano sa nasabing hearing sina ‘Art Fernandez, Administrative Officer V, DepEd San Pablo; Jesus de Leon, OIC-City Engineer; Ms Melinda Bondad, Asst. CPDO; Ms Yolanda Catipon, Asst. City Assesor; and Paul Cuadra, representative of the City Mayor.’

“’Nais ko pong malaman kung bakit walang lagda sina Konsehal Rudy Laroza at Karen Agapay sa committee report,’ humigit kumulang tanong ni Arago sa nakaraang regular sesyon.

“’Nalimutan ko lamang po na pumirma,’ humigit kumulang tugon ni Laroza.

“’Naka-leave si Agapay at binigyan na lamang ako ng authority to conduct committee hearing bilang vice chairman niya,’ sambot naman ni Konsehal Jojo Biglete.

“’Hinihiling ko po na bigyan ng prayoridad ang hinggil sa solid waste management sapagkat nahaharap na po tayo sa malaking suliranin natin sa basura… magkano po ba ang estimated cost ng bawat proyekto… at kung sakaling hindi maibigay ng DBP ang kabuuang hinihiling na 300 milyong pisong stand-by credit, alin po ba ang ating prayoridad sa apat na proyektong nabanggit?’ humigit kumulang mga tanong-paglilinaw pa rin ni Arago.

“At imbes nga na tugunin ng maayos ni Yu ang katanungang iyon ay nagmukha pa itong mangmang nang sabihing: ‘Alin ba ang aking sasagutin? Ang daming tanong hindi ko maintindihan.’ At sa halip nga ay buong kayabangang sinabing ‘mag-mayor muna kayo!’ na sinigundahan pa ni Konsehal Amante.

“Nagdunungdunungan naman ang isang fixcalizer adajas sa pagsasabing dapat munang ipasa ang isang resolusyon na nagbibigay nga ng pahintulot sa kagustuhan ni Mayor Amante bago ang pagdedebate sa nasabing usapin.

“Matatandaan na sa usapin ng 25.6 milyong pisong ipinambili ng untitled 3.05 ha. of land sa Brgy. San Jose na pagtatayuan naman ng oval at sports complex ay minsan ng ‘na-traydor’ sina Pablo’y ng mga nakahabla ngayon sa Ombudsman na mga Konsehal. Sinabi ni Agapay noong regular session ng December 7, 2004 na ibababa sa komitiba ang usaping iyon, subalit pagsapit ng regular session ng December 14, 2004 ay ganap ng naaprubahan ang Deed of Absolute Sale, sa kabila ng mariing pagtutol nina Arago, Adriano at Ilagan.

“Naniniwala ang DERETSO na ganito din ang muling mangyayari sa usapin ng 300 milyong pisong hinihiling sa DBP: PAGTATRAYDOR NG KALAKHANG MIYEMBRO NG KONSEHO KINA PABLO’Y. Bakit?

“Ang nakakatiyak muling pipilipitin sa susunod na regular session (posibleng sa June 28) ng mga kawangis ni fixcalizer adajas, hambog na abi yu, at nagbabarakong gener amante ang mabigyan naman ng kapangyarihan si Mayor Amante na maki-pag-transaksyon sa mga contractor ng sinasabng apat na proyekto.

“Hindi pa rin mawala ang duda ng DERETSO sa tunay na dahilan ni Agapay kung bakit nga ba ‘wala itong pirma sa committee report’ o bakit ‘naka-official leave’ sa isa pa namang napakahalagang usapin. Muli nga bang “natakot” si Agapay sa isang fixcalizer? Nakonsiyensya na rin kaya ito dahil wala naman talagang naganap na committee hearing noong June 17, maliban sa pagdinig na ginawa hinggil naman sa pagbili ng siyudad ng isang parsela ng lupa na pag-aari ng mag-asawang Severino Catipon sa may San Pablo City National High School Main?

“Hindi maaalis sa isipan nina Pablo’y na patuloy ngang nagiging labangan ang dapat sana’y disenteng Bulwagan ng Konseho. Kung talagang may pagpapahalaga sa tungkulin si Agapay bakit hindi ito nakagawa ng isang written explanation & excuse sa hindi pagdalo sa committee hearing o sa mismong regular session?

“Simple lamang ang pakiramdam ng DERETSO sa nakaraang regular sesyon at posibleng sa mga susunod pang sesyon: Basta’t tungkol sa pagkakaperahan na posibleng pagbukalan ng advance 5% sa kikitaing komisyon, aprub without thinking ang nais ng kalakhang miyembro ng Sanggunian sa pagpapasa ng anumang resolusyon o ordinansa.

“Kahit na saang tingnang anggulo, 300 milyong piso pa rin ang balak utangin na mapapadagdag naman sa halos 200 milyong pisong pagkakautang pa ng lungsod sa Landbank.

“Huwag paakit sa mga emosyunal at hungkag na pananalitang: ‘having always in mind the upliftment of the city’s economic status... in consultation with various sectors of society, has come up with projects that would not only generate revenue for our city government with the end vision of improving basic services to our beloved constituents, but also develop our kababayans into self-sustaining individiuals.’

“Sa isang banda’y, sino naman ang ‘various sectors of society’ na iyon na nakunsulta daw? Baka naman society of 15-30 lamang iyon na regular tambay sa ilalim ng Balite?”

Sabi nga’y follow the leader and use your muscle sapagkat…

ADAJAR, NAG-ASAL HAYOP SA KONSEHO: Adriano sinampiga ni Adajar. Pati si Iring Maranan idinamay

“Nag-asal hayop na naman ang isang fixcalizer Edgardo Adajar sa loob mismo ng Bulwagan ng Konseho matapos na sampigahin nito si Konsehal Gel Adriano sa gitna ng kainitan ng regular session noong ika-19 ng Abril humigit kumulang alas-onse ng tanghali. Makaraan naman ang ilang minuto, malakas na binangga ni Adajar si Iring Maranan ng DERETSO na nakatayo naman sa may labas lamang ng Konseho.”

Ito ang lead ng April 23 – 29, issue ng DERETSO.

Nag-ugat ang pananampigang iyon ni Adajar kay Adriano matapos na hindi pumayag si Konsehal Martin Ilagan na matanong sa kanyang ginawang privilege speech.

Nagpilit si Adajar at nang hindi siya pansinin ni Ilagan ay biglang rumatsada ng kanya gayong tapos na ang takdang oras niya.

Sa puntong iyon habang akala mo’y kung sinong madunong na mambabatas si Adajar na nagsasalita sa podium ay sunod-sunod namang sigaw na “Point of order, Mr Chairman!! Point of order ‘lang po, Mr. Chairman!!” si Adriano.

At walang kaabug-abog ay sinugod ni Adajar si Adriano kahit na nga anung pagpipigil ang ginawa ni Ilagan sa kanya.

“Binabastos mo na niyan ako, ah!!” sigaw ni Adajar kay Adriano at pagkalapit nga ay sabay sampiga dito.

Nabuwal si Adriano sa kanyang upunan sa pagkakasampigang iyon ni Adajar.

Nagsampa ng kaukulang reklamo sa committee on ethics ng konseho si Adriano na pinamumunuan ni Konsehal Laroza. Hanggang ngayon, tinutulugan pa rin ni Laroza ang nasabing usapin. Sa simula’y mainit na nagpaliwanag pa si Laroza na hindi niya iyon tinutulugan, bilang reaksyon nito sa napaulat sa DERETSO na “walang yagbols si Laroza sa pagresolba ng usapin nina Adajas at Adriano”. Katunayan aniya’y isinampa na niya ang kaukulang reklamo sa Malakanyang.

“Aba’y hindi kami ang dapat magresolba niyan! Internal problem ‘nyo ‘yan kaya’t sa inyong level dapat magkaroon ng resolusyon ‘yan,” tugon naman ng Malakanyang.

At ‘yun na nga, tuluyang nabistong talagang ‘alang yagbols, inutil, duwag at bobo si Laroza. Pero ‘wag ka’t matinik daw sa mga chicks na minsan na ring natampok sa mga blind item na ginagamit na motel ang kanyang tanggapan. Kasi nama’y paskong-pasko’y nag-o-office na ang tanging kasama sa upisina’y asawa ng may asawa.

At mula sa nasabing pagbabalita’y nabansagan si Adajar na Adajas.

Nang matapos na ang nasabing regular session d/w pananapak ay hindi pa rin doon natapos ang pag-aasal hayop ng isang adajas.

Mariin at malakas pa nitong binangga sa katawan si Iring Maranan habang nakatayo ito (Mranan) sa labas ng session hall at kausap sina Konsehal Gener Amante at Nelson Cornista, publisher ng Monday Mail, isa ding local newpaper sa lungsod.

At gaya ng inaasahan, “See no evil! Hear no evil! Say no evil!” sina Gener Amante at Nelson Cornista.

Matatag namang ipinakita ni Maranan na kahit na nga papayat-payat ito’y hindi siya kayang igupo ng isang adajas. Nanatili itong nakatayo matapos ang insidente.

Subalit makaraan ang insidenteng iyon ay hindi maiwasang makaramdam ng pananakit ng katawan si Maranan kaya’t noon di’y dinala namin siya sa pagamutan at pinasuri.

Ang ginawang iyon na kahayupan ni adajas kay Maranan ay pagpapakita ng kawalang respeto sa mga taga-local media. Ang pananatiling umid naman ng isang Nelson Cornista’y tumutukoy sa tunay na larawan ng local media sa San Pablo: Walang pakialam sa kapuwa media basta’t may malaking kikitain sa mga judicial notices. At ang pananahimik ni Gener Amante sa nangyari kay Maranan ay sumisimbolo ng kahungkagang tunay na maglingkod sa bayan.

Papaano pala kung may dalang .9mm o ice pick ang isang adajas? Baka nga napagbabaang luksa na ngayon sina Adriano at Maranan.

Kaya naman, naisulat sa pananaw ng DERETSO ang mga sumusunod:

“Pangil, bagwis, kuko, at sungay ang gamit ng hayop sa pagtatagisan sa bulwagan ng kagubatan. Talas ng kaisipan naman ang gamit ng tao sa pagpapalitan ng katwiran sa bulwagan ng buhay, lalo na’t kung iyon ay mismong sa loob ng Bulwagan ng Kongreso, Senado o Konseho.

“Kaya nga’t walang puwang sa kagalang-galang na Bulwagan ng Konseho ang isang mala-hayop y fixcalizer adajar, lalo na’t ang sinampiga niya’y isang konsehal ng lungsod na ito.

“Hindi ito ang unang pagkakataon na nag-asal hayop ang isang fixcalizer adajar at banatan ang kapwa konsehal. Una itong nagpakita ng mala-demonyong paguugali nang barilin niya ang gulong ng kotse ni namayapang konsehal Boying Ticzon na nakaparada noon sa may Paseo de Escudero. Babae diumano ang dahilan nang pagwawala ni adajar.

“Noong ihatag ni Adriano ang kanyang sarili sa Konseho, sa panahon ni dating mayor Boy Aquino, bilang kapalit ng namayapang si Konsehal Boying Ticzon ay isa si adajar sa maigting na tumutol.

“Matatandaan na buong igting na tinutulan nina adajar, pati na rin nina dating konsehal Edwin Magcase, Jing Ramirez, Dante Amante, at iba pang konsehal ang pagkakatalaga kay Adriano. Nagpilit naman si Adriano at sa isang regular sesyon ay nagsalita ito na ikinayamot naman ni adajar. Hinalbot ni adajar ang mikropono na hawak ni Adriano at halos ipukpok niya iyon kay Adriano. Muling binanatan nina adajar si Adriano nang sapilitang itapon ng mga iyon ang lamesang ginagamit ni Adriano sa loob ng Konseho.

“At matatandaan na si fixcalizer adajar din ang siyang kaunaunahan at bukod tanging konsehal ng lungsod na ito na nabitbit ng pulis papalabas sa Bulwagan ng Konseho sa gitna ng isang regular session sa panahon ni dating vice mayor at namayapang Andy Castillo. Ang dahilan: tungkol sa kanyang diumano’y exposé ng baak-baak ng kanyang mga kasamahang konsehal.

“Tumitindi na ang kababuyan, kademonyohan at kahayupan ng isang fixcalizer adajar na tila nga ba ipinakikita nitong siya lamang ang matalino sa Konseho.

“Matuwid man o hindi ang kanyang pangangatwiran, hindi pa rin tama na gamitin ang kamao at mag-astang hayop lalo na sa kanyang kapuwa konsehal. Kung tutuusin, nasa puwitan lamang siya ni Adriano kung ang pagbabatayan ay ang nakuhang boto nitong nakaraang halalan.

“Kapansin-pansin din na wala man lamang ginawang konkretong hakbang si vice mayor Larry Vidal, tuluyan na itong nagdamusak. At ang siste pa nito’y itinuloy pa ang sesyon na tila ba walang nangyari.

“Hindi na ito dapat palampasin pa nina Pablo’y at ng Konseho. Gawin na dapat ang nararapat sapagkat ang dating aquarium ay baka nga tuluyang maging boxing arena ng isang fixcalizer adajar.”

Sa kagustuhan ni Amante na makapagkamal ng limpak na limpak na “kita” mula sa kaban ng lungsod ay inupakan niya pati mga lokal na negosyante ng lungsod na perceived political enemies niya.

Iba’t ibang pamamaraan ang ginawang “pagbengga” sa mga lokal na negosyante, lalo’t higit ‘yaong mga may stall sa public market.

Pinasakop sa mga ambulant vendors ang kahabaan ng service road na sa panahon ni MBA ay nagawang maibalik sa publiko. Pati ang bahagi ng A. Flores at P. Paterno streets ay pinalagyan din ng mga ambulant vendors. Sa panahon ni MBA ay nagawan niya ito ng paraan na magkaroon ng kaayusan.

Resulta: naging matumal ang bentahan ng mga may regular stall. At dahil matumal, humingi ang kalakhang may-ari ng stall ng palugit sa pagbabayad ng mga kaukulang local taxes and business permits.

Hindi pinansin ni Amante ang daing ng mga negosyante. Sa halip na pakinggan ang karaingan, nagpakita ng sampol ng tunay na paguugali sa pamamagitan ng…

Branch ng Panching’s Ipinasara: Celia Lopez, pinuro ng kapitolyo?

“Show of force?” “Pagpapakita ng kahambugan?” “Di makuha sa inis, kaya’t ipinasara?” O talaga lamang benggador na ang nakaupo ngayon sa 1st floor ng 8-storey building sa kapitolyo?

Ito ang naging lead sa October 15 – 21 edition ng DERETSO.

Ang kabuuang balita:

“Ilan lamang ito sa naging komentaryo ng mga taong nakasaksi noong hapon ng a-dose ng Oktubre nang ipasara ng lokal na pamahalaan ng lungsod na ito ang branch ng Panching’s na nasa 1st floor ng San Pablo City Public Market & Shopping Mall sa utos diumano ni Mayor Vicente Amante. Pag-aari naman ni Gng. Celia Conducto-Lopez, may walong taon ng presidente ng Federation of San Pablo Market Retailers, Inc. ang nasabing tindahan.

“Tila din naging isang battle ground ang nasabing lugar sa public market nang sumugod nga doon ang sangkatatuk na miyembro ng Public Safety Assistance Force (PSAF) at mga tauhan ng pulisya nang ipatupad nga ang nasabing pagsasara ng Panching’s dahil diumano sa ‘hindi pagbabayad ng Mayor’s Permit.’

“’Bakit kailangan pang magsukbit ng baril si Cuasay (hepe ng PSAF) nang sumugod sila sa palengke? Bakit supermarket ba iyon ng iligal na droga? Bakit hindi niya gawin ‘yon sa San Juan, sa San Anton, sa may Richwood at sa Trianggulo?’ gigil na sabi pa ng isang usisero.

Wala namang kautusan mula sa anumang Korte sa bansa na naipakita ang awtoridad nang gawin nila ang nasabing pagpapasara, maliban na lamang sa pabulong at nahihiyang sabi ng mga taga-PSAF at pulis na ‘utos ni mayor.’

“Malapit sa may main lobby ng public market ang nasabing tindahan na kung saan ay puno naman ng mga ambulant vendor ang lugar na iyon pati na rin ang kahabaan ng service road.

“Matatandaan na sa nakaraang edisyon ng DERETSO, Taon 6, Bilang 48, Oktubre 1 – 7, 2005 na may titulong Federation of San Pablo Market Retailers, Inc, Umalma Na at Taon 6, Bilang 14, Pebrero 5 – 11, 2005 na may titulo namang Mga Lokal na Negosyante UMALMA SA PAMBABRASO, nalathala doon ang pormal na pagpaparating ng mga hinaing ng pederasyon kay Amante.

“Halos iisa ang diwa ng dalawang sulat na iyon kay Amante: Nalulugi ang mga stallholder dahilan na rin sa mga ambulant vendor.

“Ayon nga sa ulat ng Pebrero 5 – 11, 2005: ‘Naglabas ng isang resolusyon ang Sangguniang Panglunsod na nagbibigay ng palugit ang lokal na pamahalaan ng lungsod na ito hanggang a-bente otso ng Pebrero 2005 para nga sa pagbabayad ng mga kaukulang local taxes, fees and charges.

“Nag-ugat iyon sa isang sulat kahilingan na natanggap ng komitibang pinamumunuan ni Konsehal Richard Pavico mula sa Federation of San Pablo City Market Retailers Inc. noong a-trese ng Enero 2005. Hiniling ng nasabing pederasyon kay Mayor Vic Amante na lahat ng mga manininda na kasapi ng pederasyon ay kung maaaring kumuha ng mayor’s permit sa nalolooban ng taong kasalukuyan na hindi papatawan ng anumang pena at surcharges.’

Ayon sa nasabing sulat: ‘Tiim-baga po naming pinilit kayahin ang patuloy na kalunos-lunos na estado ng aming mga negosyo. Dumaan ang ilang buwan, dumaan ang Pasko – kung kelan sana kami ay umaasang kikita ng kaunti… ngunit nauwi sa WALA ang aming mga ekspektasyon. Mayor — LUGI PO KAMI. LUBOG SA UTANG. NAGPIPILIT MAGBAYAD SA PUWESTO ARAW-ARAW, NAGPAPASUELDO SA MGA TUMUTULONG SA AMIN. Wala na pong maliit o malaking manininda ngayon. LAHAT PO KAMI, NAGHIHIRAP.

“Kung kaya’t laking gulat namin nang kami ay magsipagtanong sa inyong tanggapan ukol sa mayor’s permit. Mayor — bakit po ang inyong mga tauhan ang nagdidikta ng halaga ng assestment? Ano po ang basehan nila? Hindi po nila alam ang pagkalugi ng aming negosyo. Hindi na ho namin kailangang mangdaya sa aming kita, dahil halos wala na po kaming kinikita. HINDI NA PO NAMIN KAILANGANG MANDAYA DAHIL TALAGANG WALA NA PO KAMING KINIKITA, bahagi ng sulat ng pederasyon kay Amante na may petsang Enero 10, 2005.’

“Sa nasabing ulat, sinabi ni Lopez, presidente ng pederasyon, na ‘Wala kaming intensiyon na paalisin ang mga ambulant vendors, ang hiling lamang namin sa local government ay magkaroon ng kaayusan sa ating palengke, lalo na sa bahagi ng service road. Ang reyalidad nito, nagbabayad kami ng mga kaukulang buwis sa ating pamahalaan taun-taon, kasama na ang pinataas na garbage fee na nagkakahalaga ngayon ng one thousand five hundred pesos mula sa dating 250 pesos, gayong hanggang market ticket lamang naman ang ibinabayad ng mga ambulant vendors na nagkakahalaga lamang ng may sampu hanggang bente pesos gada araw.

“’Pormal kaming sumulat kay Mayor Amante noong Setyember 2004 at hiniling sa kanya na ayusin nga ang puwesto ng ambulant vendors upang kumita rin naman kaming may mga puwesto-piho, pero hanggang sa kasalukuyan, hindi nagkaroon ng kaayusan at lalo pang lumubha ang problema. Tapos ngayon, sisingilan kami ng buwis na halos apat na beses ang doble kesa noong isang taon. Saan namin ‘yun kukunin gayong ang inaasahan naming holiday season na dapat ay nakabawi kami sa benta ay napurnada pa?’

“Nakasaad naman sa Setyembre 5, 2005 na sulat na ipinadala ni Atty. Venancio Villanueva, legal counsel ng pederasyon na: ‘In the meantime that the aforementioned problems have not been resolved payments of daily stalls are being collected and deposited to the bank as sign of good faith of SPMRI.’

Isinasaad ng Section 171 ng RA 7160 o ang Local Government Code of 1991 na ‘maaaring suriin ng provincial, city, municipal or barangay treasurer ang books, accounts, and other pertinent records of any person, partnership, corporation, or association subject to local taxes, fees and charges in order to ascertain, assess, and collect the correct amount of the tax, fee, or charge. Gagawin iyon during regular business hours, only once for every tax period.’

Isinasaad pa rin sa RA 7160, na ‘kailangang bayaran ang lahat ng uri ng local taxes, fees and charges sa unang 20 araw ng Enero.’ Nakasaad din doon na ‘maaaring magbigay ng hanggang anim na buwang palugit sa pagbabayad ng local taxes, fees and charges without surcharges or penalties.’

“Pananaw ng DERETSO

“Hihiramin sa isyung ito ang naging pananaw ng DERETSO na mula sa Taon 6, Bilang 14 sapagkat ganoon pa rin ang pakiramdam nina Pablo’y sa naganap ngang pagpapasara ng tindahan sa palengke ni Celia Lopez:

“Sa bahagi naman ng iba pang mga lokal na negosyante sa lunsod na ito, hirap nga ba sa pagnenegosyo ang dahilan kung bakit nabalam ang pagkuha nila ng business permit?

“Tila nga yata nagbabalik tayo sa madilim na karanasan ng ating lunsod nang panahong gipitin ng mga nasa kapangyarihan ang mga negosyante, ito ang malalim na tinuran ng isang negosyante sa lunsod na ito makaraang pagbayarin siya ng halos tatlong beses na karagdagan mula sa dati nitong binabayarang business permit. Hiniling niya sa DERETSO na huwag ng banggitin ang kanyang pangalan. Ganito din aniya ang damdamin ng iba pang mga negosyante sa lunsod.

“Ayon sa kanya, ang dating 200 pesos garbage fee ay naging one thousand five hundred na ngayon. Subalit hindi pa iyon aniya ang matindi.

“Kapag sa palagay nila’y kalaban ka sa pulitika, doon ka na pahihirapan. Titigan ka ng hitman at pagkatapos ay sasabihing, hindi puwede ang amount na ito. Ang dapat sa ‘yo ay ganito. At magugulat ka na lamang na mula sa dating nakaraang piso ay pagbabayarin ka ng halos anim na piso. Kapag tinanong mo naman kung saan kinuha ang ganoong kuwenta… para na ring direktang sinabi sa ‘yo na ‘kalaban ka sa pulitika’ sa paghingi naman sa ‘yo ng kung anu-anong papeles mula sa sales invoice hanggang sa marriage contract.”

“Nasasabi ko ito ngayon sa ‘yo sapagkat tila nga yata nag-180 degree turned si Mayor Amante sa mga mamamayan — mula sa dating mahusay na mayor, ‘eh nagiging benggador na siya pati na rin sa aming mga negosyante. Bakit ganoon?

“Kahit na anupamang sabihin, mga negosyante ang kabalikat sa kaunlaran ng kahit na anung uri ng pamahalaan. Kapag ginipit ng pamahalaan ang mga negosyante, ginipit mo na rin ang kalakhang mamamayan.

“Masakit mang sabihin, matindi ang pulitikahan sa ating lunsod mula pa noong mga nakalipas na taon. Walang continuity ng magaganda at maaayos na sistema. Sa pagpapalit ng liderato, lahat palit, ultimong maaayos na sistema ay ibinabasura. Suma total, kalakhang mamamayan ang tinatamaan.

“Naroroon na tayo na may kapangyarihan silang suriin ang aming mga dokumento, pero dapat iyon within taxable year. Ano nga ba ang reyalidad? Sa pagpasok ng taon, kailangang bayaran na ang mga kaukulang buwis hanggang a-bente ng Enero. At doon pumapasok ang sa pakiramdam namin ay panggigipit. Kapag kasangga nila, maluwag na padadaluyin ang proseso. Kapag perceived political foe, doon na ibabato sa mukha mo ang kung anu-anong regulasyon.

“Gusto ko lamang bigyang diin na kung talagang nakikita ng mga mamamayan na naibibigay ng pamahalaan ang mga basic services at hindi ang pag-aahente ng lupa at pagiging kontraktor, ‘eh hindi naman magrereklamo ang mga taxpayer na magbayad on time, o baka nga i-advance pa nila iyon.”

May tanggapan na ngayon ng Tourism Office sa ilalim ng Office of the Mayor. Subalit gaano kasinop pinalano ni Biteng Amante ang tanggapang ito upang ang mismong unang line of defense para malaman kung tourist friendly nga ba ang isang lugar o hinde ay…

Mga magta-tricycle sa San Pablo: ABUSADO, BARUMBADO, atbp.

Ganito napasulat sa February 26 – March 4 edition ang balitang ito:

“Hanggang sa sinusulat ang artikulong ito’y mga abusado, barumbado, walang modo at walang kapuwa tao pa rin ang kalakhang mga magta-tricycle sa lunsod na ito. Ito ang nagkakaisang pananaw ng riding public sa industriya ng tatlong gulong.

“Pagtangging isakay ang pasahero kapag nag-iisa. Hindi pagbibigay ng kaukulang 20% discount sa mga mag-aaral at senior citizen. Labis na singil ng pasahe sa itinakdang taripa kapag nag-iisa ang pasahero. Ilan lamang ito sa tila nga nagiging pangkaraniwan ng tunggalian sa pagitan ng riding public at magta-tricycle. Idagdag pa rito ang tila paghahariharian sa kanilang self-proclaimed terminal sa lahat ng panig ng kalunsuran: pati bangketa’y ginagawang paradahan; pagsusugal ng mga tricycle driver habang naghihintay ng pasahero; sigawang pagkukuwentuhan na akala mo’y nasa sabungan at ang pagalit pang pagsasabing ‘Kulang ang bayad mo!’

“13-taon ng direktang pinamamahalaan ng lokal na pamahalaan ang pagpapatakbo ng industriya ng tatlong gulong sa buong bansa matapos namang ilipat iyon ng Land Transportation Franchising and Regulatory Board (LTFRB) noong 1992.

“Kultura ang isang mahalagang salalayan ng mga taga-Department of Transportation and Communication (DOTC) nang payagan nila ang LTFRB na ibigay nga ang pamamahala ng tricycle sa mga taga-lokal na pamahalaan bilang bahagi ng pagsasabuhay naman ng local autonomy code ng bansa.

“Dahilan na rin doon, kasamang napabigay ang direktang paghawak sa pondong kinikita ngayon ng mga lokal na pamahalaan sa industriyang ito sa pamamagitan naman ng ‘pagbebenta’ ng prangkisa, ‘pagbebenta’ ng plaka ng tricycle, at kung anu-ano pang posibleng pagkakakitaan ng lokal na pamahalaan sa industriyang ito.

“Sa 13-taong nakalipas ay tila nga mas tumibay pa sa lunsod ng San Pablo ang kultura ng pang-aabuso sa serbisyo ng industriya ng tatlong gulong. Halos bente kuwatro oras na laging anduroon ang problema sa pagitan ng mga tricycle driver at riding public.

“Hindi iilang ulit na natampok sa pahina ng DERETSO ang hinggil sa mga daing ng pasahero, maraming taon na rin ang nakaraan, upang kahit papaano’y makatulong sa paggising sa mga balsibeng tricycle driver. Subalit hanggang ngayon nga’y lalo pang lumalala ang problema. Kaya’t muli’y minarapat ng DERETSO na muling pasadahan sa pahina ng DERETSO ang patuloy na suliraning kinakaharap ng riding public sa industriyang ito.

“It takes two to tango, ika nga. Minsan na ring nasulat sa pahina ng DERETSO ang ganitong obserbasyon: Pampasaherong jeepney at tricycle ang salamin ng isang bayan o lunsod sa klase ng pamumuno ng mga nasa lokal na pamahalaan. Kung abusado’t walang modo ang mga ito, hindi nalalayong ganoon din ang mga nasa lokal na pamahalaan.

“Mantakin ninyong sabihin ng isang fixcalizer sa konseho na tingnan daw ng mamamayan ang klase ng pamilyang aming pinangalingan? Pera-pera ‘lang ‘yan pagbabando pa ng nagbalik na Lawin hinggil sa usaping aming isinampa sa Tanggapan ng Ombudsman. Kung walang modo’t pang-aabuso sa tangang sandaling kapangyarihang ipinahiram lamang sa kanila ng mamamayan, napasok na nga ng demonyo ang kalakhang tanggapan ng lokal na pamahalaan. Kaya naman, asahang mismong ang nasa unang line of defense, ika nga, ng lunsod ay ganoon rin ang ugali. Talamak na pamumulitika sa industriya ng tatlong gulong.

“Nakasaad sa umiiral na Ordinansa No. 99-1, as amended, ng Lunsod ng San Pablo na ‘mobile’ ang tricycle. Ibig sabihin, ikot ng ikot sa buong San Pablo dahil, ‘in lieu of taxi’ ay tricycle ang gumaganap noon. ‘Personalize’ ang serbisyo sapagkat kalimitan ay hanggang sa mismong pintuan ng destinasyon ng pasahero ang paghahatid. Ang minimum fare sa tricycle sa ngayon ay anim na piso sa unang kilometro at singkuwenta sentimos na dagdag sa bawat susunod na kilometro. Walang nakatakdang anumang terminal sa tricycle.

“Subalit dahilan na rin sa pamumulitika ng naghahari ngayon sa kapitolyo, naging mapagbigay sa industriya. Nagkaroon ng konsiderasyon at mga pribilehiyo.

“Nagkaroon ng terminal sa lahat ng panig ng kalunsuran — bawat kantuhan, harapan ng mga paaralan, tagiliran ng palengke, harapan ng simbahan at samabahan, pampublikong pagamutan, at kung saan-saan pa. Tinawag na ‘legal’ ang operasyon ng mga tricycle na tumatangkilik sa terminal. Tinawag namang “iskirol” ang patuloy na umiikot sa kabayanan at iba pang panig ng kalunsuran.

“Ang tama na nakasaad sa ordinansa ay naging mali. Ang wala naman sa ordinansa ay naging tama.

“Sa insurance, tatlo lamang ang sasagutan ng insurance company kapag nagkaroon ng aksidente, na kalimitan ay driver, nasaktan, at isang pasahero.

“Subalit sa reyalidad, dahilan na rin sa pag-usbong ng mga terminal ng tricycle, apat hanggang limang pasahero ang siksikang sakay ng tricycle. Tila hindi ganap na napag-aralan ng mga umukit ng ordinansa ang hinggil nga sa insurance, sapagkat nakasaad sa ordinansa na hanggang apat nga ang maaaring ikargang pasahero—tatlo sa loob at isang backride. Tila hindi rin ganap na sinuri muna ng mga umukit ng lokal na batas na ito kung ang pag-backride ba ng isang pasahero’y makakabuti sa kanyang kalusugan o magiging dahilan iyon sa pagkakasakit sa baga dahilan na rin sa nakalalasong usok na ibinubuga ng tambutso ng tricycle na madaling nalalanghap ng naka-backride.

“Hindi nga nakasaad sa ordinansa na pinapayagan ang terminal ng mga tricycle, subalit talamak na nga ito sa kalunsuran. At doon na nga umuusbong ang pang-aabuso ng mga magta-tricycle — terminal.

“Dahilan nga sa naka-terminal, hindi magsasakay kapag nag-iisa ang pasahero. Sa kaunting pagtigil ng tricycle, dahilan nga sa naghihintay ng pasahero’y, kapag may sumakay na nag-iisa’y hindi kaagad aalis at sasabihing naka-terminal ang nasabing tricycle, kahit na nga ito’y sa harapan ng simbahan, sa may kapitolyo, sa bawat kanto, at kung saan-saan pa.

“Kung wala naman sa terminal, kalimitang dahilan ng pagtanggi ng mga tricycle driver na magsakay ay ‘hindi doon ang rota’, ‘sa palengke lamang ang rota ko,’ at kung anu-ano pang dahilan. Isasakay lamang ang pasahero kapag magbabayad ng doble o triple sa itinakdang taripa.

“Hindi na rin bago ang linyang ito na nalathala na rin sa DERETSO: Usaping kaldero ang malimit na dahilan kung bakit tila nga ba ‘nangho-hold up’ na sa pasahero ang mga magta-tricycle sa paniningil nila ng sobra sa itinakdang taripa. Katwiran ng mga magta-tricycle: ‘mahal ang gasoline,’ ‘malaki ang gastos sa maintenance,’ ‘malaki ang ibinabayad sa prangkisa at iba pang lokal na buwis,’ ‘mataas ang boundary,’ at kung anu-ano pang katwirang lahat ay ibinubunton sa riding public.

“Bakit nga ba hindi nila gagawin iyon, ‘eh follow the leader. Kung ano ang ginagawang pagmamalabis sa tungkulin ng mga public servant, kalimita’y iyon ang tinutularan ng mga nasa hanay din ng pagbibigay serbisyo publiko. Mga katwirang ‘alang pambayad sa apartment,’ ‘alang pambili ng panty sa hinuhuthutang kumare,’ ‘kulang ang pambigay sa ibinabahay,’ ‘alang pangmotel,’ at kung anu-ano pang katwirang itinatambak sa mamamayan.

“Hindi iilang seminar na ang dinaluhan ng mga magta-tricycle upang maipaunawa sa kanila ang hinggil sa lokal na operasyon ng tricycle. Subalit tila nga yata sa bawat pagtatapos ng seminar na iyon ay lalo lamang nagmumukhang demonyo ang mga magta-tricycle. Ayaw isipin ng DERETSO na dangan kasi’y baka nga mga demonyo na rin ang nagbibigay ng seminar.

“Tricycle Franchising and Regulatory Board (TFRB) ang siyang direktang namamahala sa industriyang ito. Dalawa ang co-chairman: vice mayor at chairman ng committee on transportation, public safety & order ng Sanggunian. Miyembro naman ang city accountant, city treasurer, San Pablo City PNP chief, isang NGO representative at pangulo ng pederasyon ng TODA (Tricycle Operators & Drivers Association).

“Tila hindi rin ganap na pinag-aralan ang komposisyon ng board sapagkat hindi malawak ang hagip na sector ng mga miyembro nito. Hindi kayang sakupin ng isang NGO representative lamang ang hinaing ng mga mag-aaral, senior citizen, mga guro, kawani ng pamahalaan at pribado, manggagawa, maralitang tagalunsod, taga-kanayunan, at pangkaraniwang negosyante.

“Sa kasalukuyang komposisyon ng Board, tila pagkakaperahan lamang ang siyang napagtuunan ng pansin. Dalawa kaagad ang nasa lokal na sangay ng pananalapi — city accountant at city treasurer. Dalawang politiko na nakakasiguradong pagkakaperahan din ang laging nasa isip – vice mayor at konsehal. Isang pulis, na tuwang tuwang manghuli ng mali kasi nga may pagkakaperahan din doon. At possible pa ring pagkakaperahan ang nasa isip ng kinatawan ng TODA. Mantakin ninyong sa halagang 200 piso na pinaghirapang bunuin ng mga tricycle driver ay halos magsikip sa tatlong pirma ang inilabas na bagong plaka ngayon ng tricycle? Na kung hindi ba naman sa pagsisipsep, ay tinuldukan pa ng litrato ng mayor? May buti bang idinudulot ang litratong iyon sa industriya at riding public?

“Oo nga’t may pena sa mga maling asal ng mga tricycle driver, subalit walang klaro kung papaano ang mekanismo ng pagrereklamo ng riding public at kung hanggang saan makakarating ang reklamong iyon. Kalimitan, napi-fix ang reklamo ng mga pulitiko’t pulis na sanay mag-fix ng anumang problema — iyon ma’y pambayad ng apartment o pambile ng kahit isang panty sa hinuhuthutang kumare.

“Ano nga ba ang bottomline? Mahalagang banggitin na si Amante ang mayor noong unang ibigay na nga ng mga taga-LTFRB ang pamamahala ng tricycle, may 13-taon na ang nakakaraan. Noon pa man ay isinalamin na ng DERETSO kay Amante kung ano nga ba ang industriyang ito. Sa loob ng unang siyam na taon niyang direktang pamamahala sa industriyang ito, naayos ba ang pamamahala sa tatlong gulong maliban sa naging dagdag na source of income ito ng city government? Napangalagaan ba ang interes ng riding public? Naipatupad ba at natupad ba naman ang payak na isinasaad ng kahit na nga lokal na batas sa bahagi ng industriyang ito... o bukod nga sa usaping source of income ng gobyerno’y naging bukalan din ng boto tuwing eleksyon?

“Minsan na ring natampok sa pahina ng DERETSO, at unang natampok sa pahina naman ng Newsworld: Sa Naga City, maayos ang pagpapatakbo sa industriya ng tatlong gulong. Walang reklamo ang riding public dahil naipatupad ni Mayor Jesse Robredo ang tunay na diwa ng political will.

“Marapat na muling rebisahin ang umiiral na ordinansa sa lunsod na ito upang maresolba ang lumalalang suliranin sa pagitan ng riding public at mga nakapaloob sa industriyang ito. At ang unang hakbang ay magkaroon ng tunay at matiyagang public consultation upang makuha ang tunay na damdamin ng magkabilang panig. At ang pangalawa’y kapag naisabatas na ang napagkasunduan ng magkabilang panig ay tuwirang ipatupad ito ng walang kinikilingang boto.

“Isa man o isandaan ang nakapaloob sa binuong board, kung demonyo naman, asahang sa pagka-impiyerno ang kasasadlakan ng isang bayan o lunsod.

“Nagawang maging tila ‘langit’ ang serbisyo ng tatlong gulong sa Naga City dahilan lamang sa pagkakaroon nila noon ng isang 29-taong gulang na mayor. Kailangan nga bang maging nasa liyebo bente ang edad ng magiging mayor sa San Pablo pagsapit ng 2007 upang kahit ulap ay maabot iyon ng lunsod na ito?

“Sampolan nga natin ang problemang ito, mga magagaling na taga-TFRB:

“Isang demonyong magta-tricycle, na may bagong plate number na tinuldukan nga ng litrato ni mayor Amante —- 3192, ang pilit na naniningil ng sampung piso sa DERETSO dahil iyon daw ang kalakaran kapag nag-iisa ang pasahero. Ang destinasyon: Mula sa may kantuhan ng P. Zamora at Regidor St. hanggang sa may Mormons sa Mabini Extension. February 23, 2005, humigit kumulang 10:30 ng umaga nang mangyari ang pagtatalo sa pagitan nga ng DERETSO at ng demonyong magta-tricycle. Pilit na itinanong ng DERETSO sa demonyong magta-tricycle kung anong probisyon sa lokal na batas ang sinasabi niyang (demonyong magta-tricycle) ‘kalakarang sampung piso ang taripa kapag nag-iisa.’ Wala siyang mabanggit, maliban sa paulit-ulit na iyon daw ang kalakaran. Sabi pa ng walang modo’t demonyong magta-tricycle: ‘Kaya pala naman hindi ka isakay ng tricycle ‘eh ayaw mong magbayad ng tama!’ Talaga nga palang dito sa San Pablo’y ang tama ay iyong wala sa batas. Kasalukuyan noong may ginaganap na seminar-workshop ang mga mag-aaral ng Dalubhasaan ng Lunsod ng San Pablo (DLSP) at kumober doon ang DERETSO. Pati mga mag-aaral ng DLSP ay idinaing din ang kanilang naranasan noong araw na iyon. Siningil din sila ng lowest ten pesos sa pagtungo sa seminar venue, mula lamang sa may La Suerte o kaya nama’y sa may palengke. Hindi na nga lamang nila nakuha ang mga numero ng plaka ng mga demonyong magta-tricycle. Ganoon din, pati mga mag-aaral sa San Pablo Colleges ay marami ding daing: Sinisingilan sila ng doble (dose pesos) bawat isa. Hindi na nga nagbibigay ng 20% discount, maniningil pa ng sobra sa mga mag-aaral. Saan na nga ba patungo ang industriya ng tatlong gulong sa lunsod na ito? Again, nakatulong nga ba ang kulay penk na litrato ni mayor Amante upang maging masinop ang pagganap sa tungkulin ng mga magta-tricycle?

“Commercial: Noong panahon ni dating Mayor Boy Aquino, hindi iilang ulit napasadahan sa pahina ng DERETSO sina kaibigang Sgt. Ruel Tasico. Si Tasico kasi noon ang hepe ng Public Safety Assistance Force (PSAF). Dahil professional si Tasico sa pagganap ng kanyang tungkulin, sa minsang pagrereklamo dito sa isang demonyong magta-tricycle ‘eh ala pang isang oras ay nahuli na ang demonyong magta-tricycle. Hindi ibinigay ni Tasico ang lisensiya ng tricycle driver hangga’t hindi nakipagliwanagan sa DERETSO. Hindi umubos ng isang oras na seminar o bayad na singkuwenta pesos sa seminar ang tricycle driver na iyon upang direktang maiparating sa kanya ang reklamo ng riding public. Sa DERETSO lamang ay nalaman na niya ang dapat na maging asal ng isang public servant.”

Pinatotohanan ang nabanggit na balita ng mismong mga mag-aaral na napalathala sa March 5 – 11 edition…